کد مطلب:22248 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:30

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

براي انتخاب استاد عرفان و سير و سلوك، چه نكاتي را بايد رعايت كنيم؟

داشتن استاد و راهنما در عرفان، اخلاق و مسير كمال بسيار مهم است. استاد چندين نقش مي تواند ايفا كند: الف) در سير و سلوك اخلاقي انسان با مسائل پيچيده و مشكلي روبه رو مي شود كه استاد پيوسته بيانگر معضلات و مشكلات راه بوده و سالك را ارشاد مي كند؛ وگرنه چه بسا به صورت عقده هايي در دل بماند و عدم حل آنها به تدريج باعث انحراف يا بي تفاوتي انسان گردد. ب ) اطلاعات وسيع و تجارب گسترده استاد، مي تواند اطلاع و آگاهي انسان را افزون كند. ج ) وجود استاد و درك محضر او، مي تواند ايجاد شوق و انگيزش نمايد و هر از چندي انسان شور و نشاط تازه اي پيدا كند. د ) علاوه بر همه اينها وجود استاد مي تواند براي اهداف كمالي انسان تجسّم عيني داشته باشد و اين موضوع نقش بسيار حساسي در پرورش و ترقي انسان خواهد داشت؛ چون نفس انسان الهام پذير است و خواه ناخواه رفتار ديگران در او اثر مي گذارد؛ به ويژه اگر كسي مورد علاقه و محبت او باشد اين اثر نافذتر است. بر همين اساس بر انتخاب استاد تأكيد بسيار شده است. امام صادق(ع) مي فرمايد: {Hايّاك ان تنصب رجلاً دون الحجّة فتصدّقه في كلّ ما قال H}؛{M مبادا بدون داشتن حجت و دليل، كسي را براي خود شاخص گردانيده و آن گاه هر چه گفت، او را تصديق كنيدM}» {V(وسائل الشيعه، ج 27، ص 126) V}. هم چنين در روايت ديگري از امام صادق(ع) نقل شده است كه: {Hاياك ان تدين بما لاتعلم H}؛{M بر حذر باشيد از اين كه ديانت خود را بر پايه جهالت قرار دهيدM}» {V(كافي، ج 1، ص 42) V}. احاديث فراواني در ضرورت وجود استاد و راهنما وجود دارد كه قابل توجّه و تأمل است: الف) امام سجاد(ع) مي فرمايد: {Hهلك من ليس له حكيم يرشده H}؛{M كسي كه حكيم فرزانه اي او را ارشاد نكند، در معرض هلاكت قرار خواهد داشت M}». ب ) امام صادق(ع) مي فرمايد: {Hمن لم يكن له واعظ من قلبه و زاجر من نفسه و لم يكن له قرين مرشد استمكن عدوه من عنقه H}؛{M كسي كه از قلب خويش واعظي و از نفس خويش بازدارنده اي نداشته باشد و هم چنين در كنار خود ارشاد كننده و راهنمايي نداشته باشد، دشمن خود را بر خويش مسلّط ساخته است M}» {V(من لا يحضره الفقيه، ج 4، ص 402) V}. {Hجالس اهل الورع والحكمة واكثر مناقشتهم فانك ان كنت جاهلاً علّموك و ان كنت عالماً ازددت علماً H}؛{M با اهل ورع و حكمت مجالست داشته باش و بسيار با آنها به گفت و گو بپرداز كه در آن صورت اگر جاهل باشي به تو آموزش خواهند داد و اگر عالم باشي بر ميزان معلومات تو افزوده خواهد شدM}» {V(غرر الحكم، ص 429) V}. در رابطه با چگونگي ارتباط مي توان گفت كه شما مي توانيد ابتدا سراغ استاد شايسته اي را گرفته و نشاني و محل كار و فعاليت او را به دست آوريد و با حضور در محافل عمومي استاد، به تدريج خود را به او نزديك تر سازيد و با طرح سؤال و... خود را با او آشنا كنيد. سپس با برقراري رابطه نزديك سعي كنيد تا كم كم در محافل خصوصي استاد نيز راه پيدا كنيد و بهترين شيوه براي فراگيري از استاد اين است كه از قبل سؤالات مناسبي آماده كنيد و هنگامي كه به محضر استاد رسيديد آنها را با او در ميان بگذاريد، مطمئن باشيد كه از اين طريق به نتايج فراواني دست خواهيد يافت. {Sاين سخن شير است در پستان جان # بي كشنده خوش نمي گردد روان S} {Sمستمع چون تشنه و جوينده شد# واعظ ار مرده بود گوينده شدS} {Sمستمع چون تازه آيد بي ملال # صد زبان گردد به گفتن گنگ و لال S} {V(مولوي)V} براي استفاده از محضر استاد به چند نكته بايد توجه داشت: الف) در اين رهگذر از وقت خويش سرمايه گذاري نموده و حوصله به خرج دهيد. ب ) اشتياق به فراگيري از استاد را در خودتان بيشتر كنيد. ج ) در محضر استاد با تواضع و فروتني برخورد نماييد. د ) پيوسته به جهل و نقص خود در درون اعتراف كنيد و درصدد فراگيري و تكامل باشيد. ه ) استاد ممكن است در ابتداي امر زير بار نرود و شما بايد با متانت استقامت كنيد. گاهي استاد با امتناع خويش، در صدد امتحان شاگرد برمي آيد و مي خواهد ميزان اشتياق و جدّي بودن او را محك بزند. در اين جا بايد با ظرافت تمام برخورد كنيد و تشنگي و جديّت خود را به استاد ثابت كنيد. و ) استاد ممكن است در خلال فراگيري و درس انسان را مورد عتاب قرار دهد. در اين جا نيز نبايد زود برنجيد و از عتاب او دلسرد شويد و.... در اين صورت بهره اي كه از محضر آن استاد خواهيد برد، براي شما بسيار ارزشمند خواهد بود. {Sعتاب يار پري چهره عاشقانه بكش # كه يك كرشمه تلافي صد جفا بكندS} {Sطبيب عشق مسيحا دم است و مشفق ليك # چو درد در تو نبيند كر ادوا بكندS} {V(حافظ)V} ز ) به طور كلي در ايجاد ارتباط با اساتيد وزين و بزرگوار ممكن است با ناملايماتي رو به رو شويد، ولي هيچ يك از اينها نبايد شما را دلسرد كند. شما بدانيد كه استقامت لطيف و پايداري ظريف شما در گرفتن نتيجه بسيار مؤثر خواهد بود. البته اگر دسترسي به راهنما در زمينه سير و سلوك ميسر نيست ولي دسترسي به آثار آنها ممكن است. عرفان از شريعت جدا نيست. بلكه عرفان جداي از شريعت بيراهه اي راهبر به سوي ضلالت است و عارفان بزرگ اسلامي همواره بر التزام كامل به شريعت مقدس پافشاري داشته اند. براي آگاهي بيشتر ر.ك: 1- آداب الصلوة،امام خميني 2- چهل حديث،امام خميني 3- المراقبات،ميرزا جواد ملكي تبريزي 4- اسرار الصلوة،ميرزا جواد ملكي تبريزي 5- رساله لقاءالله،ميرزا جواد ملكي تبريزي 6- رساله لب اللباب،علامه طهراني 7- رساله سير و سلوك،بحرالعلوم 8- سير و سلوك،يك بانوي ايراني {V(مجتهده امين) V} 9- اسرار عبادات،آيت اللَّه جوادي آملي 10- عرفان اسلامي،شهيد مطهري 11- نامه ها و برنامه ها،حسن زاده آملي 12- در آسمان معرفت،حسن زاده آملي از علماي عارف عصر ما مي توان 1) آيت اللَّه بهجت، 2) آيت اللَّه حسن زاده آملي، 3) آيت اللَّه جوادي آملي و ... را نام برد.